پزشکان طب سنتی اعتقاد دارند که تمام جهان از چهار رکن تشکیل شده است. این ارکان شامل عناصر خاک، هوا، آتش و آب می‌شوند.
در هر انسانی بخشی از آن‌ها دیده می‌شود، مثلا در یک نفر ممکن است مقداری عنصر خاک و آب وجود داشته باشد و در فردی دیگر ترکیب این دو کمتر شود. این ارکان آنقدر در هم آمیخته می‌شوند که قابل تشخیص دقیق نیستند و به آن مزاج می‌گویند.
دانستن اینكه علاوه بر انسان هر چیز دیگری دارای طبع است به این معنا است كه فرد باید مطمئن شود همه چیز را مطابق با میزان و تناسب طبع آن‌ها با بدن خود مصرف کند تا سالم بماند. به بیان دیگر، حفظ سلامتی فرد و حفظ تعادل مزاجی بستگی زیادی به شناخت و سازگاری با مزاج خوراکی‌ها دارد.
برای درک بهتر این موضوع ابتدا ارکان و انواع مزاج را توضیح می‌دهیم و سپس طبع سرد و گرم مواد خوراکی را بررسی می‌کنیم. پس تا انتها با ما باشید.
ارکان اربعه
- عنصر خاک: در همه انسان‌ها این عنصر وجود دارد ولی مقدار آن در هر فرد با فرد دیگر متفاوت است. وجود عنصر خاک در یک فرد نشان‌دهنده ثبات است. افرادی با مقدار کم این عنصر ویژگی‌هایی مانند حرکات کند، عضلات سفت و رنگ متمایل به تیره دارند. عنصر خاک بیشتر مزاج سرد و خشک را نشان می‌دهد. اگر عنصر خاک فردی بالا باشد به او توصیه می‌شود مواد غذایی مثل بادمجان، غوره، گوشت گاو و گوجه‌سبز را کمتر بخورد.
مزاج سرد و خشک اصطلاحا سوداوی نامیده می‌شود و با علائم عمومی مانند احساس طعم شوری در دهان، بوی عفونت در دهان، افسردگی، کابوس‌های شبانه، یبوست و سوزش ادرار، لاغری و بی‌نشاطی همراه است.
- عنصر آب: نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری و شکل‌پذیری بالا است. در این افراد میل به دراز کشیدن و افقی شدن زیاد است. عنصر آب بیشتر نشان‌دهنده مزاج سرد و تر است.
مزاج سرد و تر اصطلاحا بلغمی نامیده می‌شود و با علائم عمومی مانند پف زیر چشم، احساس طعم ترشی در دهان، پوست سفید و شل، احساس سردی در دست و پاها همراه است.
- عنصر هوا: نشان‌دهنده سبکی است و این افراد فعالیت زیادی از خود نشان می‌دهند. این افراد برای رشد بیشتر و عضلانی‌تر شدن بدن خود باید نان، گوشت گوسفند، بادام مصرف کنند. عنصر هوا بیشتر نشان‌دهنده مزاج گرم و تر است.
مزاج گرم و تر اصطلاحا دموی نامیده می‌شود و با علائم عمومی مانند احساس طعم شیرینی در دهان، قرمزی زبان، کم حواس شدن، اضطراب و آشفتگی همراه است.
- عنصر آتش: آتش میل به بالا و توسعه فکری دارد. کودکانی که این عنصر در آن‌ها غالب است، زودتر شروع به راه رفتن می‌کنند و زودتر حرف می‌زنند. فلفل، عسل و سیاه دانه جزو غذاهای دارای این عنصر محسوب می‌شوند. آتش عنصر بیشتر نشان‌دهنده مزاج گرم و خشک است.
مزاج گرم و خشک اصطلاحا صفراوی نامیده می‌شود و با علائم عمومی مانند سردرد، سرگیجه، زردی چشم، احساس طعم تلخی در دهان، تشنگی زیاد، خشکی لب‌ها، ریزش مو، تندخویی و عصبانیت همراه است.
البته لازم به ذکر است که اگر مقدار خاک، هوا، آب و آتش به یک نسبت در یک فرد وجود داشته باشد می‌گوییم مزاج او معتدل است.
طبع مواد غذایی مختلف را چگونه بشناسیم؟
طعم‌ها طبع دارند و بر این اساس باعث گرمی، سردی، خشکی و رطوبت در بدن می‌شوند. می‌توان به سادگی با چشیدن مقداری از هر ماده غذایی یا نوشیدنی، درباره طبع آن‌ها تصمیم گرفت.
- مواد غذایی بی‌مزه که آبکی نیز نامیده می‌شوند، سرد و مرطوب هستند. به‌عنوان مثال هر ماده غذایی بی‌مزه مانند کاهو، لبنیات و مرکبات که خیلی ترش یا شیرین نباشند، سرد و مرطوب هستند.
- طعم ترش سرد و خشک است و باعث خشکی و سردی در بدن نیز می‌شود. سرکه و سبزیجات، ترشی و میوه‌های نگهداری شده در سرکه، میوه‌های ترش، قره قوروت یا کشک سیاه همه سرد و خشک هستند.
- طعم‌های نمکی، تلخ و ادویه‌ای که معمولا برای طعم دادن به غذاها استفاده می‌شوند، گرم و خشک هستند. گرچه غذاهای پرادویه، گرم و خشک‌تر از غذاهای تلخ و شور به‌شمار می‌روند.
- عطر و طعم شیرین، گرم و مرطوب است و بیشتر مواد غذایی (از جمله غذاهای اصلی و غذاهای پرکالری) در این گروه طبقه‌بندی می‌شوند. به همین دلیل بسیاری از مردم غذاها . نوشیدنی‌های شیرین را دوست دارند.
دیدگاه خود را بنویسید